เกี่ยวกับตับอักเสบบี |
1. ตับอักเสบบีคืออะไร?
ตับอักเสบบีเป็นการติดเชื้อโดยเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่พบในตับ: เรียกว่าเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (HBV) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่เชื้อไปยังผู้อื่นได้ง่าย และการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีทำให้กลายเป็นการติดเชื้อชนิดเรื้อรังได้
มีผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังทั่วโลก 240 ล้านคน ส่วนใหญ่อยู่ในทวีปเอเชียและกลุ่มประเทศที่อยู่ทางตอนใต้ของทะเลทรายซาฮาราในทวีปแอฟริกา การติดเชื้อเรื้อรังหมายถึงเชื้อไวรัสยังคงแบ่งตัวต่อเนื่องในตับเป็นเวลามากกว่า 6 เดือนซึ่งเป็นสาเหตุให้เซลล์ตับตาย (hepatocytes) มีการอักเสบ และเกิดพังผืดในตับ การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีสามารถนำไปสู่การเกิดภาวะตับแข็งและ/หรือมะเร็งตับได้ด้วย (hepatocarcinoma)
ในทารกมักไม่ค่อยพบการติดเชื้อแบบเฉียบพลันหลังจากสัมผัสเชื้อเนื่องจากไม่มีอาการแสดงแต่มักจะนำไปสู่ภาวะการติดเชื้อเรื้อรัง สำหรับผู้ใหญ่ที่ไม่ได้รับภูมิคุ้มกัน การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีแบบเฉียบพลันสามารถเกิดขึ้นได้ภายในเวลาไม่กี่เดือนหลังจากสัมผัสเชื้อซึ่งอาจมีอาการแสดงได้ (มีไข้, ตัว-ตาเหลือง, อ่อนเพลีย) และเป็นสาเหตุการเสียชีวิตที่สำคัญ หากเกิดการติดเชื้อ ร้อยละ 95 จะหายได้เอง แต่มีอีกร้อยละ 5 ที่กลายเป็นการติดเชื้อชนิดเรื้อรัง
ตับอักเสบบีเป็นการติดเชื้อโดยเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง ซึ่งส่วนใหญ่พบในตับ: เรียกว่าเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (HBV) เชื้อไวรัสชนิดนี้สามารถแพร่เชื้อไปยังผู้อื่นได้ง่าย และการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีทำให้กลายเป็นการติดเชื้อชนิดเรื้อรังได้
มีผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังทั่วโลก 240 ล้านคน ส่วนใหญ่อยู่ในทวีปเอเชียและกลุ่มประเทศที่อยู่ทางตอนใต้ของทะเลทรายซาฮาราในทวีปแอฟริกา การติดเชื้อเรื้อรังหมายถึงเชื้อไวรัสยังคงแบ่งตัวต่อเนื่องในตับเป็นเวลามากกว่า 6 เดือนซึ่งเป็นสาเหตุให้เซลล์ตับตาย (hepatocytes) มีการอักเสบ และเกิดพังผืดในตับ การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีสามารถนำไปสู่การเกิดภาวะตับแข็งและ/หรือมะเร็งตับได้ด้วย (hepatocarcinoma)
ในทารกมักไม่ค่อยพบการติดเชื้อแบบเฉียบพลันหลังจากสัมผัสเชื้อเนื่องจากไม่มีอาการแสดงแต่มักจะนำไปสู่ภาวะการติดเชื้อเรื้อรัง สำหรับผู้ใหญ่ที่ไม่ได้รับภูมิคุ้มกัน การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีแบบเฉียบพลันสามารถเกิดขึ้นได้ภายในเวลาไม่กี่เดือนหลังจากสัมผัสเชื้อซึ่งอาจมีอาการแสดงได้ (มีไข้, ตัว-ตาเหลือง, อ่อนเพลีย) และเป็นสาเหตุการเสียชีวิตที่สำคัญ หากเกิดการติดเชื้อ ร้อยละ 95 จะหายได้เอง แต่มีอีกร้อยละ 5 ที่กลายเป็นการติดเชื้อชนิดเรื้อรัง
2. การแพร่เชื้อ
เชื้อไวรัสตับอักเสบบีแพร่เชื้อไปสู่ผู้ที่ไม่มีภูมิคุ้มกันได้ง่ายผ่านทางเยื่อบุผิวที่สัมผัสกับเลือดที่ติดเชื้อ น้ำอสุจิและสารคัดหลั่งต่างๆ จากร่างกาย ซึ่งโดยปกติแพร่เชื้อผ่านเหตุการณ์ต่างๆ เหล่านี้ เช่น:
เชื้อไวรัสตับอักเสบบีแพร่เชื้อไปสู่ผู้ที่ไม่มีภูมิคุ้มกันได้ง่ายผ่านทางเยื่อบุผิวที่สัมผัสกับเลือดที่ติดเชื้อ น้ำอสุจิและสารคัดหลั่งต่างๆ จากร่างกาย ซึ่งโดยปกติแพร่เชื้อผ่านเหตุการณ์ต่างๆ เหล่านี้ เช่น:
- การคลอด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระหว่างการคลอด (การแพร่เชื้อจากมารดาที่ติดเชื้อสู่ทารก)
- ในระหว่างมีเพศสัมพันธ์กับคู่ครองที่ติดเชื้อ
- ใช้เข็ม กระบอกฉีดยาหรืออุปกรณ์ที่ใช้ในการฉีดยาซึ่งสัมผัสกับเลือดที่ติดเชื้อ
- การใช้ของใช้ร่วมกับผู้ที่ติดเชื้อ เช่น มีดโกนหนวด แปรงสีฟัน
- สัมผัสกับเลือดที่ติดเชื้อ (บาดแผลที่เกิดจากของมีคมบาด ถูกเข็มทิ่มแทง ใช้กระบอกฉีดยา เข็มหรืออุปกรณ์อื่นๆ ร่วมกันซึ่งปนเปื้อนเลือดที่ติดเชื้อ)
3. การป้องกัน
มีวัคซีนต้านการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีตั้งแต่ต้นปี 2523 ซึ่งราคาถูกและมีประสิทธิผลเป็นอย่างมากในการป้องกันการติดเชื้อ องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ใช้เป็น “การให้ภูมิคุ้มกันแบบสากลทั่วโลก”: โดยให้วัคซีนครั้งแรกในทารกแรกเกิดทุกราย ตามด้วยการให้วัคซีนอีกสองครั้งภายใน 6 เดือนแรก การให้ภูมิคุ้มกันในเด็กโตและผู้ใหญ่ประกอบด้วยการให้วัคซีนสามครั้งในช่วงเวลาที่เหมาะสม
มีวัคซีนต้านการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีตั้งแต่ต้นปี 2523 ซึ่งราคาถูกและมีประสิทธิผลเป็นอย่างมากในการป้องกันการติดเชื้อ องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ใช้เป็น “การให้ภูมิคุ้มกันแบบสากลทั่วโลก”: โดยให้วัคซีนครั้งแรกในทารกแรกเกิดทุกราย ตามด้วยการให้วัคซีนอีกสองครั้งภายใน 6 เดือนแรก การให้ภูมิคุ้มกันในเด็กโตและผู้ใหญ่ประกอบด้วยการให้วัคซีนสามครั้งในช่วงเวลาที่เหมาะสม
4. การรักษา
การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรังสามารถให้การรักษาได้โดยให้ยาต้านไวรัสชนิดรับประทาน การรักษาสามารถป้องกันผลที่ตามมาของการติดเชื้อของตับได้ เช่น การดำเนินโรคของการเป็นโรคตับแข็งและมะเร็งตับ อย่างไรก็ตามโดยปกติการรักษาไม่สามารถหยุดการเพิ่มปริมาณไวรัสได้อย่างสิ้นเชิง ดังนั้นจึงไม่สามารถหยุดการรักษาได้เนื่องจากปริมาณไวรัสจะกลับมาเพิ่มขึ้นใหม่ได้
การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรังสามารถให้การรักษาได้โดยให้ยาต้านไวรัสชนิดรับประทาน การรักษาสามารถป้องกันผลที่ตามมาของการติดเชื้อของตับได้ เช่น การดำเนินโรคของการเป็นโรคตับแข็งและมะเร็งตับ อย่างไรก็ตามโดยปกติการรักษาไม่สามารถหยุดการเพิ่มปริมาณไวรัสได้อย่างสิ้นเชิง ดังนั้นจึงไม่สามารถหยุดการรักษาได้เนื่องจากปริมาณไวรัสจะกลับมาเพิ่มขึ้นใหม่ได้
